Je hebt waarschijnlijk het woord serotonine hier en daar horen vallen. Vaak aangeduid als de gelukzaligheid-molecuul, is serotonine één van de vele chemicaliën die onze hersenen en ons lichaam produceren om te helpen bij het reguleren van de vele verschillende fysieke en psychologische processen die op een bepaald moment aan de gang zijn.
Als je het echter nooit echt hebt bestudeerd, is de kans groot dat je niet veel meer weet over de serotonine-definitie, behalve dat het je humeur beïnvloedt. Serotonine doet echter veel meer dan alleen je humeur beïnvloeden. In feite brengt het grootste deel van de serotonine van je lichaam zijn hele leven door in je spijsverteringskanaal, niet in je hersenen!
De populariteit van serotonine – voor zover een chemische stof in de hersenen populair kan zijn – is grotendeels te danken aan de farmaceutische industrie. De meest voorkomende antidepressiva, die op zichzelf de meest voorgeschreven geneesmiddelen ter wereld zijn, richten zich op serotonine.
Deze geneesmiddelen staan bekend als selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s). Ze helpen je hersenen in feite om serotonine beter te gebruiken. De meeste mensen onderzoeken niet veel verder dan wat hun arts hen vertelt, dus hun kennis over de definitie van serotonine stopt hier meestal. We zullen later meer praten over de functie van SSRI’s.
Voor nu kun je er echter zeker van zijn dat we je in dit artikel alle informatie over serotonine zullen geven die je nodig zou kunnen hebben. We zullen proberen niet te technisch te worden. Je bent hier tenslotte niet om neurowetenschappen te studeren. Als je echter geïnteresseerd bent in neurowetenschappen, is dit artikel misschien een goed begin!
Wat is serotonine?
Serotonine is een specifiek type chemische stof die een neurotransmitter wordt genoemd. De chemische naam is 5-hydroxytryptofaan, vaak afgekort tot gewoon 5-HTP. (Dat klopt – als je ooit die 5-HTP-supplementen in het vitamine pad hebt gezien, het zijn serotoninesupplementen! Verspil je geld er echter niet aan. We zullen later uitleggen waarom.)
Er zijn veel verschillende soorten neurotransmitters in je lichaam, elk met hun eigen vorm en functie. Dit zijn de verbindingen waarmee je hersenen en zenuwstelsel kunnen communiceren.
Elke neurotransmitter fungeert als een soort ‘sleutel’ voor een specifiek systeem in het lichaam en ontgrendelt sloten die receptoren worden genoemd. Wat ze doen, is binden aan receptoren in het systeem, die deze receptoren ofwel agoniseren (activeren of ontgrendelen) of antagoniseren (deactiveren of vergrendelen). Antagonisten en agonisten kunnen effecten hebben die tegengesteld zijn aan elkaar, dus het is belangrijk om ervoor te zorgen dat je weet wat je gebruikt!
Chemische effecten van serotonine
Als je denkt dat serotonine alleen betrokken is bij het reguleren van onze stemming, denk dan nog eens goed na. Hier zijn een paar voorbeelden van enkele van de belangrijkste dingen die serotonine doet.
- Helpt gezonde communicatie tussen verschillende cellen in het zenuwstelsel aan te moedigen
- Helpt de slaap te reguleren
- Serotonine is belangrijk om het bloed te stollen om zo te helpen voorkomen dat je overmatig bloedt
- Zorgt voor een gezonde spijsvertering en beheert honger
- Beheert angstniveaus en andere aspecten van cognitieve/emotionele gezondheid
- Helpt bij de ontwikkeling van botten
Omdat serotonine zo’n groot aantal verschillende dingen beïnvloedt, kan het moeilijk zijn om een specifiek probleem met serotonine te identificeren en te diagnosticeren. Veel mensen met een aan serotonine gerelateerde depressie zullen bijvoorbeeld ook worstelen met spijsverteringsproblemen.
Wat veroorzaakt een gebrek aan serotonine?
Aangezien serotonine verantwoordelijk is voor het in stand houden van zoveel verschillende systemen, kan een tekort aan serotonine een ernstig probleem zijn. De meeste mensen – helaas ook de meeste artsen – associëren serotonine uitsluitend met stemming.
Dit betekent dat serotoninemedicijnen vaak worden voorgeschreven in situaties waarin mensen mogelijk voldoende serotonine produceren. Aan de andere kant kunnen serotoninetekorten gemakkelijk onopgemerkt blijven omdat mensen zelden vermoeden dat andere serotonine gerelateerde problemen, zoals chronische spijsverteringsproblemen of angst, verband houden met de ‘happy chemical’.
Omdat serotonine bij zoveel verschillende dingen betrokken is, resulteert een tekort meestal in meer dan één symptoom.
Dit is ook een deel van de reden dat serotoninemedicatie de neiging heeft om zo’n breed scala aan bijwerkingen te veroorzaken. Veel van deze bijwerkingen zijn het gevolg van een overbelasting van jouw lichaam met serotonine, wat het in de eerste plaats misschien niet nodig had.
Realistisch gezien moeten artsen controleren of patiënten voldoen aan de criteria van serotonine-deficiëntie – wat betekent dat ze talrijke symptomen van een laag serotonine hebben, niet slechts één (slecht humeur) – voordat ze krachtige medicijnen zoals SSRI’s voorschrijven.
Een holistische arts zou je vertellen dat depressie geen redelijke grond is om iemand iets ernstigs voor te schrijven als een serotonineheropnameremmer. Tenzij je al een aantal andere behandelingen zonder veel succes hebt geprobeerd, moeten SSRI’s als redelijk ernstige medicijnen worden beschouwd.
Als je er zeker van bent dat je probleem het gevolg is van een verstoorde serotoninebalans, kun je altijd proberen een natuurlijke route te nemen. Sint-janskruid heeft bijvoorbeeld significante SSRI-eigenschappen en het is bewezen dat het net zo effectief en in sommige gevallen effectiever is voor de behandeling van depressie, met veel minder bijwerkingen.
Veel mensen worstelen bijvoorbeeld met een depressie veroorzaakt door levensgebeurtenissen. Hoewel dit een tijdelijke daling van serotonine kan veroorzaken, is de beste aanpak om de emoties verbonden aan de gebeurtenis uit te pakken met de hulp van een therapeut of therapeut.
Mensen kunnen ook depressief worden door een gebrek aan lichaamsbeweging of een verkeerd dieet.
Het nemen van een SSRI kan dit type depressie opheffen, maar ze zullen het niet echt genezen. Met andere woorden, je krijgt medicijnen voor een probleem dat je zelf zou kunnen genezen. Eén van de redenen waarom we door het leven gaan, is om te leren en ons aan te passen aan verschillende omstandigheden en uitdagingen. Als we gewoon drugs smijten naar elk obstakel dat we naderen, dan zullen we niet veel leren tijdens onze reis hier.
Hier zijn enkele van de meest voorkomende bijwerkingen die verband houden met serotonine-tekort.
- Depressie. Depressie is het ‘opper’ serotoninedeficiëntiesyndroom, althans wat onze samenleving betreft. Serotoninemedicijnen zijn altijd de eerste verdedigingslinie tegen depressie in de meeste landen van de eerste wereld, ook al zijn er talloze dingen die depressie kunnen veroorzaken, waarvan de meeste niets met serotonine te maken hebben. In feite begrijpen onderzoekers niet eens volledig hoe serotoninetekort depressie kan veroorzaken, alleen dat er een complexe relatie is tussen de twee factoren.
- Slaapstoornissen. Serotonine helpt om de interne klok van het lichaam op tijd te houden. Als je niet genoeg serotonine hebt, kan je lichaam niet zeggen wanneer het tijd is om te gaan slapen en wanneer het tijd is om wakker te worden.
- Pijn. Serotonine is betrokken bij de spierfunctie. Zonder dit kunnen jouw spieren niet goed gaan functioneren, wat kan leiden tot pijn die moeilijk te diagnosticeren is. Chronische, lage serotonine wordt geassocieerd met fibromyalgie, een chronische en pijnlijke aandoening die het hele lichaam kan aantasten.
- Cognitieve gezondheidsproblemen. Lage serotoninespiegels kunnen de cognitieve vaardigheden van een persoon verstoren. Het tekort kan geheugenproblemen veroorzaken en het moeilijk maken om te leren. In ernstige gevallen kunnen mensen met een laag serotonineniveau aandoeningen zoals ADHD ontwikkelen.
- Geestelijke en emotionele gezondheidsstoornissen. Lage serotoninespiegels kunnen naast depressie bijdragen aan andere mentale en emotionele gezondheidsproblemen. Een tekort aan serotonine kan ook angst en aanverwante aandoeningen veroorzaken, zoals OCS. In ernstige gevallen kan het schizofrenie en gerelateerd gedrag veroorzaken, zoals hallucinaties en spontane stemmingswisselingen.
- Spijsverteringsproblemen. Aangezien het grootste deel van je serotonine zich in je darmen bevindt, is het logisch dat serotonine-onevenwichtigheden spijsverteringsproblemen kunnen veroorzaken. Een laag serotoninegehalte kan de eetlust verstoren en kan ook de regelmaat van jouw stoelgang en de opname van voedingsstoffen beïnvloeden. IBS en dunne ontlasting komen vaak voor bij mensen met een laag serotoninegehalte.
Serotoninesyndroom (effecten van te veel serotonine)
Het serotoninesyndroom is een potentieel blijvende aandoening die kan optreden wanneer iemand een teveel aan serotonine heeft. Het komt meestal voor wanneer iemand medicijnen combineert en / of supplementen aanvult en doseringen het serotoninesyndroom kunnen veroorzaken.
Enkele van de meest voorkomende symptomen die samenhangen met het serotoninesyndroom zijn:
- Verwardheid
- Agitatie, rusteloosheid, onvermogen om stil te zitten of te ontspannen
- Verwijde pupillen
- Trillingen
- Zweten
- Droge mond
- Rode huid
- Trekken of schokken van de spieren
- “Brain zaps”, snelle oogbewegingen geassocieerd met een opwindend gevoel
- Hoofdpijn en migraine
- Veranderingen in bloeddruk en temperatuur
- Spijsverteringsproblemen (misselijkheid, braken, diarree)
Als het serotoninesyndroom ernstig genoeg is, kan dit leiden tot gevaarlijkere en mogelijk dodelijke symptomen. Deze kunnen bestaan uit bewustzijnsverlies, onvermogen om te reageren op externe prikkels zoals stemmen, coma’s of toevallen.
Als je een geneesmiddel of een medicijn gebruikt dat serotonine beïnvloedt, zoals een SSRI, moet je heel voorzichtig zijn voordat je andere nieuwe supplementen of medicijnen gebruikt. Het nemen van een SSRI in combinatie met een ander medicijn dat serotonine beïnvloedt, kan voldoende zijn om het serotoninesyndroom te veroorzaken.
Selectieve serotonineheropnameremmers – SSRI-antidepressiva
Dus hoe dan ook – wat doen SSRI’s? Daar kom je achter door de naam te ontleden: selectieve serotonineheropnameremmers.
Het eerste woord, selectief, vertelt ons dat de medicatie de neiging heeft zich te richten op een specifiek systeem, orgaan of weefsel – in dit geval het serotoninesysteem. Selectiviteit kan variëren tussen verschillende geneesmiddelen, zelfs tussen verschillende SSRI’s.
Sommige geneesmiddelen zijn bijvoorbeeld niet alleen selectief voor een systeem, maar ook voor een specifiek receptorsubtype. De meeste selectieve serotonine-antidepressiva richten zich bijvoorbeeld op de 5HT2a-receptor in het serotoninesysteem, terwijl andere geneesmiddelen mogelijk selectiever zijn in het richten op de 5HT2b-receptor (hoewel deze geneesmiddelen veel minder vaak voorkomen).
De 5HT2a-receptor is het meest aantrekkelijk voor artsen en apothekers die geïnteresseerd zijn in het helpen van mensen om hun stemming in evenwicht te brengen. Het heeft de sterkste invloed op onze cognitieve en emotionele gezondheid. SSRI’s zijn ontworpen om zich specifiek op deze receptor te richten en zo minimaal mogelijk te interfereren met andere serotoninesubtypen (hoewel, zoals blijkt uit de bijwerkingen, dit in de praktijk niet goed werkt).
Hoe maakt het lichaam serotonine aan?
Het lichaam heeft een aantal mechanismen die betrokken zijn bij de aanmaak van serotonine. De mechanismen die het lichaam zal gebruiken, zijn afhankelijk van waar de serotonine wordt geproduceerd. In de darm helpen microben je bijvoorbeeld om serotonine te produceren. Het overgrote deel van jouw serotonine wordt geproduceerd in het spijsverteringskanaal. Ook al wordt het perifere serotonine genoemd, dit is de overgrote meerderheid van de voorraad van jouw lichaam.
In tegenstelling tot wat onderzoekers eerder dachten, produceren de microben zelf niet echt de serotonine – of in ieder geval niet alles. In plaats daarvan interageren ze met specifieke soorten cellen, enterochromaffiene cellen genaamd, om serotonine te produceren.
Dopamine versus serotonine en andere neurotransmitters
Hoewel serotonine vaak wordt aangeduid als ‘de gelukzaligheids-chemische stof’, zijn er veel andere neurotransmitters die verantwoordelijk zijn voor het helpen om onze stemming in balans te brengen. Van bijzonder belang zijn dopamine en GABA, die respectievelijk verantwoordelijk zijn voor het verschaffen van motivatie en drive, en voor het reguleren van angst.
Afgezien van deze, zijn er tal van andere neurotransmitters die verschillende functies in het lichaam en het zenuwstelsel spelen. We zullen hier een beetje over elk uitleggen.
Dopamine
Dopamine kan net zo goed ‘de gelukzaligheid-chemische stof’ worden genoemd. Medicijnen die de dopaminegehalten beïnvloeden, hebben de neiging gevoelens van opgetogen euforie, motivatie en een intense drang om dingen te bereiken te produceren. In feite hebben dopaminerge medicijnen de neiging om een meer opvallende stemming boost te produceren dan serotonerge.
Vergelijk bijvoorbeeld de effecten van het sterk serotonerge medicijn MDMA met de effecten van een sterke dopamine-releaser, zoals methamfetamine. Methamfetamine zorgt er in eerste instantie voor dat gebruikers een krachtige dopaminepiek ervaren, waardoor ze spraakzaam, euforisch en mogelijk manisch worden (manie is een symptoom van een teveel aan dopamine).
MDMA, aan de andere kant, produceert een ander soort stemming boost die minder in-your-face is. Het maakt gebruikers verliefd en vervult hen met waardering voor het leven en de mensen erin. Het is een meer gelukzalige ervaring dan een intens gemotiveerde.
GABA
GABA is een remmende neurotransmitter. Dit betekent dat de primaire functie ervan is om de functie van andere neurotransmitters, met name glutamaat, te helpen reguleren. Glutamaat is de neurotransmitter die verantwoordelijk is voor het ‘vuur’ maken van onze zenuwcellen en hersencellen, zodat ze met elkaar kunnen communiceren.
Als we echter te veel glutamaat hebben, of er te gevoelig voor worden, raakt het systeem overprikkeld. In onze moderne, stressvolle, drukke samenleving leven veel mensen met een overmatig opgewonden zenuwstelsel. GABA en GABA-erge medicijnen kunnen dit helpen corrigeren door de functie van glutamaat te remmen of te vertragen.
Geneesmiddelen zoals Xena en Valium zijn benzodiazepinen, de meest voorkomende klasse van GABA-erge geneesmiddelen. Ze kunnen sterk verslavend zijn en moeten met voorzichtigheid worden gebruikt.
Glutamaat
Glutamaat is een andere belangrijke neurotransmitter, hoewel de functie ervan lang niet zo relevant is voor de stemming als verbindingen zoals serotonine of dopamine. Glutamine is onze belangrijkste prikkelende neurotransmitter. Het helpt ervoor te zorgen dat onze zenuwcellen met elkaar kunnen communiceren.
Zonder glutamaat zouden we niet kunnen denken, onze spieren niet kunnen bewegen of een aantal automatische en handmatige lichaamsfuncties kunnen uitvoeren. Overmatig glutamaat kan echter problemen veroorzaken zoals angst of, en in ernstige gevallen, toevallen.
Conclusie
Serotonine. De gelukzaligheids-molecuul. Hoewel er veel neurotransmitters zijn die verband houden met onze stemming, krijgt serotonine vaak de eer als de belangrijkste. Of dit waar is, staat ter discussie, maar het lijdt geen twijfel dat serotonine belangrijk is voor het reguleren van onze fysieke en mentale gezondheid over de hele linie.
Antidepressiva die zich richten op serotonine zijn de meest populaire geneesmiddelen op de markt. Dit maakt ze niet noodzakelijk de slimste of veiligste medicijnen op de markt, maar het helpt er wel voor te zorgen dat de algemene bevolking zich op zijn minst bewust is van serotonine en het belang ervan.
